W nocy z 4 na 5 października 2014 roku w lubuskiej miejscowości Przyczyna Dolna padło około 5 milionów pszczół. W miejscowości znajdowały się 4 pasieki, jedna profesjonalna i trzy amatorskie. Pomór pszczół w Przyczynie Dolnej dotknął niemal 100% populacji pszczół.
Burmistrz Wschowy powołał specjalną komisję, która ma na celu sprawdzenie czynnika, który był przyczyną śmierci pszczół. W skład komisji weszli przedstawiciele organów weterynarii oraz osoby odpowiedzialne roślinność w gminie.
Istnieje zagrożenie przeniesienia się epidemii na inne okoliczne pasieki, odnotowano już przypadki zakażenia pszczół w sąsiednich miejscowościach. Za najbardziej wiarygodną przyczynę choroby przyjęto zatrucie umyślne lub nieumyślne.
Czynniki wskazywane jako przyczyny umierania pszczół
Zespół masowego ginięcia pszczoły miodnej (Colony Collapse Disorder, skrót CCD) – zespół chorobowy, który powoduje masowe wymieranie owadów w koloniach pszczoły miodnej. Zjawisko obserwowane od 2003 roku na terenie Ameryki Północnej oraz Europy.
Przyczyny umierania pszczół
Neonikotynoidy
Są to związki chemiczne klasyfikowane jako neuroaktywne insektycydy, chemicznie spokrewnione z nikotyną. Rozwój tej kategorii insektycydów rozpoczął się w latach osiemdziesiątych dwudziestego wieku w laboratoriach firmy Shell, a w latach dziewięćdziesiątych pracę na nimi zaczęła firma Bayer. Początkowo rezultaty prac były bardzo obiecujące, okazało się, że neonikotynoidy są dużo mniej toksyczne dla ssaków niż popularne w tamtym okresie związki organofosforanów i karbaminianów. Najbardziej popularnym w tej chwili na świecie insektycydem jest Imidakloprid, który działa na układ nerwowy owadów powodując ich paraliż i śmierć.
Najnowsze badania pokazują, że nadmierne używanie insektycydów, zwłaszcza neonikotynoidów może mieć związek z masowym wymieraniem pszczół jakie obserwujemy od 2006 roku. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (European Food Safety Authority) poinformował, że znaleziono możliwe powiązanie pomiędzy masowym wymieraniem pszczół, a stosowaniem neonikotynoidów.
Choroby i pasożyty
Pszczoły padają również ofiarą chorób, takich jak: nosemoza czy warroza. Ta druga jest najgroźniejszą chorobą pszczół w Polsce oraz prawie na cały świecie. Jej przyczyną jest Varroa destructor – pasożyt atakujący owady. Obecnie istnieją sposoby całkowitego wyleczenia, ale choroba szybko się przenosi i często wyleczona pasiek zostaje zakażona ponownie.
Pszczelarze stosują często domowe sposoby walki z warrozą, aby oszczędzić owady od środków chemicznych. Popularnym sposobem walki z tym pasożytem jest na przykład cukier puder, który utrudnia warrozie poruszanie się po żywicielu. Jeszcze jednym pozytywnym efektem jego stosowania jest to, że posypane nim owady próbują się oczyścić z proszku i jednocześnie zrzucają z siebie pasożyty. Popularne są również roztwory kwasów: mlekowego, mrówkowego oraz szczawiowego. Sprawdza się również zastosowanie dymu ze spalania mięty pieprzowej czy huby drzewnej.
Nosemoza to choroba wywoływana pierwotnie przez sporowca pszczelego (Nosema apis), a obecnie również przez przybyłego z Azji Nosema ceranae. Te pasożytnicze pierwotniaki zakłócają pracę układu trawiennego pszczół i doprowadzają do ich śmierci.
Izraelski wirus ostrego paraliżu pszczół
IAPV ( Israel Acute Bee Paralysis Virus ) został po raz pierwszy wykryty w 2004 roku u pszczół z Izraela. Wirus powoduje śmierć dorosłych osobników, które opuszczają ule i nie wracają do nich. Często pszczoły mają objawy paraliżu i drżenie skrzydeł. W ulu pozostaje matka z niewielką liczbą pszczół, które prawie zawsze nie są w stanie przeżyć. Początkowo wirus był wymieniany jako jedna z głównych przyczyn CCD, ale późniejsze badania wykazały, że to raczej wskaźnik zakażenia, a nie jego przyczyna.
Pszczelarstwo migracyjne
Zespół masowego ginięcia pszczoły miodnej jest najbardziej rozpowszechniony w USA i Kanadzie. Naukowcy uważają, że jedną z jego przyczyn jest masowe „wypożyczanie” pszczół na plantacje. Owady są przewożone tysiące kilometrów w zamkniętych ulach i mają często kontakt z innymi rodzinami, które mogą być zarażone.
Źródła:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Neonikotynoidy
http://www.efsa.europa.eu/en/press/news/130116.htm
http://www.greenpeace.org/poland/PageFiles/269578/Spadek_Populacji_Pszczol_RAPORT.pdf
